Fizjoterapeuta Katowice:

Człowiek od początku swego istnienia, każdą swoją czynność podporządkowuje ułatwieniu życia codziennego. Zaczęło się to od wynalezienia kamiennych narzędzi, z biegiem czasu koła, stworzenia pierwszego krzesła, parowozu czy samochodu. Wszystko po to by żyło się wygodniej. Dzisiaj otacza nas mnóstwo sprzętów bez których nie jesteśmy w stanie sobie poradzić. Każdy z nas wie jak z nich korzystać, uczono nas tego od najmłodszych lat, ale umiejętność korzystania ze wszelkich urządzeń nie jest równoznaczne z prawidłowym ich wykorzystaniem. Bardzo duży wpływ na nasze dorosłe życie mają nawyki które zostały nam wpojone gdy byliśmy dziećmi. To w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym uczymy się podejmować wszelkie czynności związane z wykorzystaniem sprzętów które nas otaczają. Dlatego tak ważne jest aby w tym okresie przyswojono nam jakie zachowania są prawidłowe. W wieku 6 lub 7 lat następuje pierwszy okres krytyczny z wiązany z wzrostem ilości wad postawy, dzieci po raz pierwszy udają się do szkoły, następuje w ich życiu wielka zmiana, dochodzi do przejścia z życia w trybie aktywnym do życia trybie w głównej mierze siedzącym i biernym. Ma to szczególne znaczenie ponieważ jest to ważny wiek w rozwoju prawidłowej postawy ciała i podstawowych zachowań. Niezwykle istotne jest więc by siedmiolatek od początku tej diametralnej zmiany w swoim życiu przyswajał pozytywne nawyki ruchowe. Mimo że jesteśmy świadomi jak ważny jest to temat, często zostaje on zaniedbany co niesie ze sobą przykre konsekwencje. Z badań wynika że u prawie 60% dzieci w wieku szkolnym występują wady postawy i co roku ilość wykrytych schorzeń wzrasta średnio o 5% . Oczywiście jest szansa by zmniejszyć tą liczbę, jednak muszą być podjęte odpowiednie działania, zarówno ze strony rodziców jak i wychowawców. Rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej jest stresujące i wypływa nie tylko na psychikę dziecka ale też na jego ciało. Podstawowym problemem jest nagła dominacja trybu siedzącego, tutaj bardzo ważne jest by w jak największym stopniu ułatwić tą zmianę i prawidłowo przystosować krzesło i biurko do wzrostu dziecka. Wychowawca od pierwszych zajęć powinien zwrócić na to szczególną uwagę. Mimo kontroli sprawdzających przystosowanie sprzętu do wzrostu dzieci często zdarzają się niedopatrzenia. Dziecko korzystające z mebli niedostosowanych do jego wzrostu będzie od początku przyjmowało nieodpowiednią postawę. Nie można dopuścić do garbienia się lub braku podparcia stóp o podłoże. Nieprawidłowa pozycja siedząca może być bardzo niebezpieczna, jej następstwem jest wiele schorzeń. Głównymi zagrożeniami są: poszerzenie bioder, spłaszczenie klatki piersiowej, skrzywienie kręgosłupa oraz nacisk na nerwy co w konsekwencji będzie powodowało dolegliwości bólowe. Ponadto może dość do problemów z układem oddechowym wynikających z obciążania żeber i przepony, czy też podwyższenia ciśnienia tętniczego co jest spowodowane zmęczeniem mięśni brzucha i grzbietu. Należy więc pamiętać o tym by dziecko przy siedząc w ławce szkolnej miało proste plecy, swobodnie podpierało ręce o blat, nogi powinny opierać się o podłoże i być ugięte w kolanach pod kątem 90 stopni. Oparcie krzesła powinno sztywno przylegać do pleców w odcinku lędźwiowym, ławka nie powinna ograniczać ruchów dziecka co znaczy że musi istnieć przestrzeń pomiędzy udami a blatem ławki, podudzia nie powinny naciskać na przednią część siedziska. Prawidłowa pozycja siedząca zachowana jest wtedy gdy kręgosłup zachowuje swoją fizjologiczną formę. Dzięki takiej postawie kręgosłup jest obciążony w najmniejszym stopniu, głównie chroniony jest odcinek lędźwiowy.

 

 

(Fizjoterapeuta Katowice)

 

Również rodzice powinni przystosować pokój dziecka do zmian, po rozpoczęciu nauki w szkole będzie ono więcej czasu spędzało przy biurku, oprócz grania na komputerze czy też rysowania dodatkowo będzie odrabiało zadania domowe. Dlatego tak ważne jest dostosowanie miejsca pracy dla niego. Przede wszystkim należy dostosować wysokość mebli, oczywiście warto pamiętać że dziecko w tym wieku szybko rośnie w tej sytuacji można skorzystać z propozycji biurek i krzeseł z możliwością regulowania wysokości oraz kąta nachylania gdyż każda czynność wykonywana przy biurku wymaga przyjęcia innej bardziej ergonomicznej pozycji. Także miejsce ułożenia biurka ma znaczenie, najlepiej jest ustawić je w pobliżu okna gdyż naturalne światło jest najbardziej korzystne dla ludzkich oczu ale również daje możliwość wyjrzenia przez okno, a spoglądanie na zieleń wpływa kojąco na układ nerwowy.

Fizjoterapeuta Katowice

W domu istnieje dużo więcej możliwości przystosowania miejsca pracy dla dziecka, w klasie jest to znacznie trudniejsze, jednak naukowcy i inżynierowie wciąż szukają najbardziej ergonomicznego rozwiązania dla ławek szkolnych. Kolejnym problemem wynikającym z rozpoczęciem siedzącego trybu życia jest znaczne ograniczenie aktywności ruchowej u dzieci. Spędzanie kilku godzin dziennie w szkolnej ławce , a później odpoczywanie również w pozycji siedzącej zdecydowanie źle wpływa na siłę mięśni dziecka i jego postawę. Długotrwałe siedzenie również jest przyczyną wielu chorób, przede wszystkim chorób układu pokarmowego (zaparcia, hemoroidy, zaburzenia trawienia), zastój w żyłach czy też u dziewcząt przemieszczenia wewnętrznych narządów płciowych. Obowiązkiem wychowawcy i rodzica jest wplatanie w plan dnia dziecka jak największej ilości elementów związanych z wysiłkiem fizycznym. Nauczyciel powinien przypominać o pozytywnych aspektach związanych ze sportem i aktywnością fizyczną. Wskazane jest zachęcanie to wykonywania ćwiczeń gimnastycznych. W czasie lekcji wychowawca powinien poświęcić kilka minut na ćwiczenia rozluźniające mięśnie grzbietu, kończyn dolnych i górnych. Natomiast w czasie przerw i zajęć wychowania fizycznego zachęcać do zapoznawania się z grami i zabawami, które zaspakajają u najmłodszych potrzebę ruchu. Zadaniem rodzica jest utrwalanie pozytywnych nawyków i zachęcanie dziecka do poszukiwania dyscyplin w których czuje się najlepiej. Dlatego tak ważne jest uczenie najmłodszych pływania, jazdy na nartach czy na łyżwach. Nie powinno się również ograniczać wyjść najmłodszych na świeże powietrze i na place zabaw. Ważne jest by rodzice wsłuchiwali się w potrzeby swoich dzieci, każdy młody człowiek jest inny i ma inne potrzeby ruchowe. Warto zabrać swojego malucha na lekcje piłki nożnej, tańca czy jazdy konnej ale tylko wtedy gdy sam to zaproponuje. W wieku wczesnoszkolnym dziecko poszukuje swojego miejsca w społeczeństwie być może jedna z dyscyplin sportowych okaże się dla niego odpowiednią niszą i tym samym umożliwi ciągłą pracę nad prawidłową postawą ciała. Jest to związane z tym, że każdy sport wymaga niezwykłego przygotowania organizmu i ciągłej pracy nad jego korzystnym rozwojem. Jednak należy mieć na uwadze, że dziecka nie należy do sportu zmuszać oraz że każdy rodzaj zajęć sportowych powinien być prowadzony pod okiem profesjonalisty.

Kolejną zmianą zachodzącą u siedmiolatka jest dodatkowe obciążenie jakie pojawia się w postaci plecaka. Wytyczne dotyczące dopuszczalnego ciężaru tornistra ucznia pierwszej klasy szkoły podstawowej mówią o 10% masy dziecka czyli około 2-3 kg. Okazuje się jednak, że wyprawka szkolna to często znacznie większe obciążenie dochodzące nawet do 8 kg. Jest to bardzo niekorzystne dla rozwoju dziecka. W tym przypadku szczególnie rodzice powinni zwracać uwagę na to ile waży plecak ich pociechy i wszelkie nieprawidłowości zgłaszać wychowawcy. Oczywiście czynnikiem niezwykle istotnym jest także dobór odpowiedniego tornistra. Należy uważać żeby ten element ekwipunku pierwszoklasisty ważył nie więcej niż 1200g. Szczególną uwagę należy zwrócić na to by szelki były szerokie i obszyte miękkim materiałem, górna krawędź tornistra kończyła się na wysokości ramion, a jego szerokość była niewiele większa niż plecy natomiast dolna krawędź powinna opierać się kości miednicy. Aby zmniejszyć obciążenie warto zaopatrzyć się w taki plecak który ma wyprofilowaną linię pleców, przylega do ciała i pozwala na optymalne rozłożenie ciężaru. Dlatego też tak ważne jest by dokonywać tego zakupu z dzieckiem, ponieważ tylko w ten sposób plecak będzie najlepiej dobrany do jego budowy. Przede wszystkim jednak należy pamiętać o tym, że nawet idealny tornister nie zapewnia ochrony przed wadami postawy w sytuacji gdy jest źle używany. Obowiązkiem rodzica i wychowawcy jest więc przypominanie dziecku o tym, że plecak należy nosić na obu ramionach bo tylko w ten sposób jego ciężar będzie równomiernie rozłożony dzięki czemu zmniejsza się ryzyko skrzywienia kręgosłupa.

Bibliografia:

„Szkoła Pleców” Hans-Dieter Kempf
„Ergonomia” Małgorzata Wróblewska
„Ergonomia dla przyszłości” Ewa Górska
„Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w środowisku nauczania i wychowania” red. prof. dr hab. n. med. Andrzej Górecki
„Wady postawy u dzieci w młodszym wieku szkolnym – profilaktyka i korekcja” Katarzyna Karbowniczek, Iwona Wołowska

​​​​​​

Autor: Aurelia Nowok - fizjoterapeuta